با ورود اسلام به ایران، دانش‌اندوزی که با دین پیوندی مستحکم داشت، به شکوفایی می‌رسد. مساجد، نخستین مکان‌های آموزشی در صدر اسلام بوده‌اند. با گذشت زمان و افزایش اهمیت علم‌آموزی، مدارس ایجاد شدند. مدارس و مؤسسات آموزشی در زمره مهم‌ترین سازمان‌های هر جامعه به‌حساب می‌آیند. ناگفته پیداست که مدرسه‌ها از مهم‌ترین گونه‌های معماری مدارس هستند.
گذر از مکتب‌خانه‌ها به مدارس یکی از مهم‌ترین تغییرات نظام آموزشی ماست که از انقلاب مشروطه و پس از وضع قانون اساسی و متمم آن به وجود آمد.
یادگاری از عشق در مدرسه جوپار
این اثر در استان کرمان، شهرستان کرمان، شهر جوپار و در یکی از محله‌های بافت قدیم شهر بنام کوثر خیز واقع شده است. محله کوثر خیز محله‌ای مسکونی مشهور و بزرگ و قدیمی در جوپار است که شامل یک کوچه بلند و پیچ‌درپیچ قدیمی و کوچه‌های باریک‌تر و بن‌بست و دارای مسجد و تکیه است، که از میدان اصلی هم‌جوار آستانه شاهزاده حسین شروع و تا خارج روستا در جهت شرق ادامه دارد.
این بنا در راسته اصلی کوچه محله کوثر خیز واقع است و ازنظر ارتباط با خانه‌های مسکونی اطراف و مسجد ملأ جعفر هم‌جواری دارد. همچنین این اثر و بناهای محله، در حریم آستانه شاهزاده حسین واقع شده‌اند.
در مدرسه‌های قدیمی فضای حیاط را دیواره‌های معمولی دوطبقه محصور می‌کند و در چهار نقطه اصلی آن، یعنی در دو محور طولی و عرضی حیاط، چهار ایوان استقرار می‌یابد. درواقع گشادگی‌های فضایی حیاط به این چهار ایوان منحصر می‌شود.
در دوره قاجار بر اثر تلفیق دو عملکرد مسجد و مدرسه در قالب یک بنا، باعث شد تا تنوع فضایی مسجد - مدرسه‌های دوره قاجار نسبت به مدارس دوره صفویه بیشتر باشد. به‌طوری‌که در کنار حجره، مدرس، کتابخانه و هشتی ورودی، فضاهای مختلفی همچون گنبدخانه، شبستان، چهل‌ستون، مناره، گلدسته و همچنین آبریزگاه، آب‌انبار، حوض‌خانه، حمام، مریض‌خانه، مطبخ و مقبره بانی در مسجد- مدرسه‌های دوره قاجار شکل گرفت که هرچند باعث کاهش تعداد حجره‌ها گشت اما با توجه به محدودیت زمین بناها و تغییراتی که در برخی الگوهای متداول و پایدار موجود معماری به وجود آمد باعث نوعی نوآوری و پیچیدگی در طراحی فضا و ترکیبات حجمی گشت.
وقف مدرسه جوپار به نام امام سوم شیعیان
موقعیت جغرافیایی بنای این مدرسه تاریخی، در روبروی آستانه شاهزاده حسین جوپار قرار دارد یکی از جلوه‌های قدمت فرهنگی و علمی این شهر این مجاورت معنوی است، شاید این مجاورت معنوی سبب شد تا این مدرسه از ابتدای ساختش وقف امام سوم شیعیان حضرت سیدالشهدا شود.
بدون شک مرقد مطهر امامزاده حسین (ع) در شهر جوپار، پیشینه جوپار را تأیید می‌کند. وقتی که اسم جوپار برده می‌شود، نام امامزاده حسین (ع) در ذهن انسان تداعی می‌شود. شاهزاده جوپار یکی از بقاع متبرکه بخش جوپار از توابع کرمان است. ارزش زیارتی آن برابر شاه‌چراغ در شیراز گزارش شده است. این امامزاده معماری و بنای جالب توجهی دارد. بنای شاهزاده حسین جوپار (ع) که به شماره 529 در فهرست آثار تاریخی ایران به ثبت رسیده، مربوط به دوران صفویه و قسمتی از کاشی‌کاری آن مربوط به زمان ناصرالدین‌شاه است. گنبد آبی‌رنگ آن با خط‌های سفید که شکل‌های هندسی منظمی را به وجود آورده است مانند نگینی در وسط شهر می‌درخشد. داخل ضریح قبر سه امامزاده که از فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) می‌باشند دیده می‌شود.
مدرسه جوپار، اثری از دوره پهلوی
تاریخ ساخت این بنا به دوره‌ای پهلوی دوم برمی‌گردد و شامل هشت فضای مستطیل شکل است که به‌صورت خطی در راستای محور شرقی – غربی شکل گرفته است. مدرسه جوپار توسط قاعی در سال 1335 برای بهره‌برداری فضای آموزشی ساخته شده است. عمده مصالح بکار رفته در این بنا خشت خام، آجر، گچ و ملاط گل است. سقف این بنا گنبدی و شیوه تیغه پوشی (کرمانی) پوشیده شده است. نماهای این بنا به لحاظ فرم و مصالح مشابه بناهای هم‌دوره این بنا است، بدین‌صورت که در پیرامون پنجره‌ها و بازشوها شکسته اجرا شده و از ملاط سیم‌گل و گچ‌اندود نماهای خارجی استفاده شده است. پلان این بنا در راستای محور شمالی - جنوبی کاملاً قرینه است.
زائرسرای شهر
در دل دیار کهن ایران‌زمین که از گذشته به‌عنوان مهد علم و فرهنگ و هنر شناخته شده است، مدارس تاریخی زیادی وجود دارد که نشان از قدمت دانش و دانش‌آموزی در این سرزمین پهناور دارد. مدرسه جوپار که اکنون زائرسرای این شهر است یکی از این مدارس بااهمیت در استان کرمان است.
انتهای پیام/
